Evaluatie salderen: de historische en toekomstige impact

12-03-2017 '} {seo_descr}

January 4, 2017

Vandaag stuurde minister Kamp zijn kamerbrief over de evaluatie van de salderingsregeling naar de voorzitter van de Tweede Kamer.

De korte, simpele conclusie die ik op basis van zijn brief trek: salderen wordt vanaf 2020 aangepast. Tenminste: als het aan de minister ligt. We weten in ieder geval zeker dat minister Kamp tegen die tijd zelf niet meer aan het roer zit en het is ook maar de vraag of zijn partij na de verkiezingen nog in het kabinet zit.

Maar toch: de minister is van mening dat salderen in de huidige vorm moet worden aangepast en 'onderbouwt' dit met een rapport van PWC.

Het PWC-rapport meldt zes zaken:

1. Investeringen in en van zon-PV. Volgens het PWC-rapport is de terugverdientijd voor particulieren dankzij salderen 7 jaar in plaats van 14 jaar en voor bedrijven 10 jaar in plaats van 17 jaar. Opgemerkt moet worden dat hier alleen naar kleinverbruikers is gekeken, dus aansluitingen tot en met 3 x 80 Ampère, én dat de vergelijking is gemaakt met de situatie van grootverbruikers, aansluitingen groter dan 3 x 80 Ampère, die niet kunnen salderen. Ik heb dit zelf ook weleens berekend voor mijn eigen zonnepanelen en toen geconcludeerd dat de terugverdientijd ongeveer 1,8 keer langer is wanneer salderen wordt afgeschaft. Salderen draagt dus zeker bij aan meer investeringen in zon-PV onder kleinverbruikers.
2. Flexibiliteit en innovatie. PWC concludeert dat salderen de prikkel wegneemt voor kleinverbruikers om het eigen verbruik achter de meter te optimaliseren en daarmee het elektriciteitssysteem te ontlasten. Ik heb zelf zonnepanelen, een laadpaal, een Powerwall (thuisbatterij) en sinds kort een Toon en ben het volledig eens met deze conclusie. Toen ik mijn Powerwall aanschafte, berekende ik al dat de terugverdientijd door het salderen langer is dan 400 jaar. Sinds ik meedoe aan Crowdnett van Eneco, is mijn terugverdientijd aanzienlijk korter geworden, sterker nog: als ik vijf jaar blijf Crowdnetten, heb ik een aanzienlijk deel van mijn investering terugverdiend en wanneer salderen in 2020 wordt afgeschaft, volgt de rest ook snel. Salderen is mijn inziens absoluut een belemmering voor innovatie, energiemanagement en energiebesparing.
3. Draagvlak voor hernieuwbare energie. Volgens PWC geniet zon-PV de meeste steun onder de Nederlandse bevolking. Dit is gebaseerd op een onderzoek van Motivaction uit 2015 waarin 85% van de respondenten wil dat zon een groter aandeel in de Nederlandse energievoorziening krijgt. Hartstikke mooi natuurlijk, maar 77% wil ook dat wind een groter aandeel krijgt en met wind maken we met minder ruimtegebruik veel meer impact. Het gros van de zonne-energieproductie komt van daken van grootverbruikers en, straks, van zonneweides. Ik durf te betwijfelen of salderen leidt tot meer draagvlak voor hernieuwbare energie omdat van de 7,2 miljoen huishoudens er 'pas' zo'n 300 duizend zonnepanelen hebben. Een groot deel hiervan presteert financieel veel minder dan verwacht door niet gerealiseerde maar door de installateurs/leveranciers wel beloofde energieprijsstijgingen van 5% per jaar of meer en dit draagt niet echt bij aan het draagvlak voor zonnepanelen volgens mij.
4. Effect op CO2-uitstoot. Volgens PWC is het effect van salderen op CO2-uitstoot beperkt. Dat denk ik ook. Wanneer je uitgaat van de 1,3 GW geinstalleerd vermogen bij kleinverbruikers, heb je het over 1.300.000 kWp x 910 kWh / kWp x 0,46 kg / kWh = 544 miljoen kilo CO2-reductie. PWC komt op 679 miljoen kilo en rekent wellicht met meer vermeden CO2 per kWh of met een hogere opbrengst per Wp, maar ik kan me daar best in vinden. Knelpunt is wel dat de 679 miljoen kilo slechts 0,5% van de totale CO2-uitstoot in Nederland is en dus een druppel op een gloeiende plaat. Maar: wie het kleine niet eert...
5. Kosten voor de overheid. Een lachertje. De gederfde inkomsten aan energiebelasting en Opslag Duurzame Energie waren volgens PWC in 2015 slechts 80 miljoen. 80 miljoen! Terwijl er zo'n 3,5 miljard aan subsidie naar biomassabijstook in kolencentrales gaat. De kosten voor de overheid kunnen met dit soort bedragen nooit een argument zijn dan wel worden om salderen af te schaffen.
6. Groei van werkgelegenheid. PWC concludeert dat salderen heeft bijgedragen aan de groei van zon-PV in Nederland en daarmee waarschijnlijk aan de groei van de werkgelegenheid in deze sector. We weten allemaal dat heel veel installateurs tijdens en na de crisis het hoofd boven water hebben kunnen houden dankzij het uitbreiden van hun activiteiten met het leveren en installeren en van zonnepanelen, vaak beginnend bij het installeren van zonnepanelen bij particulieren om dit later uit te breiden met het plaatsen van zonnepanelen op bedrijfsdaken. Het is wellicht lastig om dit exact toe te rekenen, maar waarschijnlijk kan gerust worden vervangen door zeker.

De minister noemt in zijn brief de volgende uitgangspunten. De regeling dient:

• een toekomstbestendige en kosteneffectieve stimulans te bieden voor de kleinschalige productie van hernieuwbare elektriciteit;
• stuurbaar te zijn (de hoogte van de stimulans kan aangepast worden, bijvoorbeeld naar aanleiding van veranderingen in de kostprijs van zon-PVsystemen);
• gebouweigenaren met een kleinverbruikersaansluiting voldoende investeringszekerheid te bieden;
• toegankelijk en begrijpelijk voor particulieren en bedrijven te zijn;
• uitvoerbaar te zijn;
• voor een voldoende stabiele groei van de markt voor zon-PV te zorgen;
• voor zover mogelijk optimaal ruimtegebruik voor de productie van hernieuwbare energie te stimuleren; en
• zo min mogelijk marktverstorende effecten te hebben en voor zover mogelijk nieuwe ontwikkelingen, onder andere om toekomstige lasten voor het elektriciteitssysteem te beperken, zoals opslag en ICT ontwikkelingen, niet te belemmeren.

 

Stuk voor stuk goede uitgangspunten. Dat de regeling uitvoerbaar dient te zijn, vind ik wel komisch. Dit werd namelijk ook gezegd over de Regeling Verlaagd Tarief, ook wel bekend als de postcoderoosregeling, en we weten allemaal hoe (on)uitvoerbaar die is geweest in de eerste jaren. Als ik de uitgangspunten lees, denk ik eigenlijk: houd salderen gewoon in stand. Immers:

• uit het rapport blijkt dat salderen leidt tot meer investeringen in zonnepanelen;
• de regeling is stuurbaar, kijk maar naar de belastingschuif van 2016;
• salderen biedt nu voldoende zekerheid voor gebouweigenaren met een kleinverbruikersaansluiting;
• salderen is begrijpelijk én toegankelijk;
• salderen is uitvoerbaar, sterker nog: ieder energiebedrijf kan het; en
• salderen zorgt al jaren voor een stabiele groei en sinds 2011 voor een exponentiële groei.

Salderen werkt alleen wel marktverstorend voor nieuwe ontwikkelingen.

Toch denk ik dat het goed is dat salderen in de huidige vorm wordt afgeschaft en dat er een goede overgangsregeling komt voor de mensen die al zonnepanelen hebben aangeschaft. Helaas dragen het PWC-rapport en de geformuleerde uitgangspunten hier niet aan bij.

In Duitsland, Australië en Californië zien we al dat de combinatie van zonnepanelen en een thuisbatterij prima werkt en een rendabele investering is dankzij het gebrek aan salderingsmogelijkheden. Technologische innovaties zoals de Powerwall maar ook Jedlix komen veel beter tot hun recht zonder salderingsmogelijkheden, zeker wanneer we als kleinverbruikers nu eens eindelijk op basis van uurprijzen kunnen gaan inkopen en/of terugleveren. Het afschaffen van salderen zal er in mijn ogen ook toe leiden dat autofabrikanten veel sneller met accu's gaan komen die kunnen laden en ontladen waardoor Vehicle2Grid een enorme vlucht zal gaan krijgen.

Het PWC-rapport heeft me helaas niet heel veel nieuwe inzichten geboden. Sterker nog: de conclusies die PWC trekt, pleiten er feitelijk voor om salderen juist niet af te schaffen.

Toch ben ik voor afschaffen en wel om de volgende redenen:

• Afschaffen van salderen in combinatie met het invoeren van uurprijzen leidt tot meer bewustwording bij consumenten over de waarde van elektriciteitsproductie en -verbruik op verschillende momenten op de dag.
• Consumenten die over de juiste middelen beschikken, zoals een Toon of een Q-Box, zullen hun gedrag hierdoor eerder aanpassen en afstemmen waardoor het elektriciteitsnet wordt ontlast en netbeheerders investeringen kunnen uitstellen en wellicht zelfs afstellen.
• Consumenten die vooral voor een goed rendement gaan, zullen naast hun investering in zonnepanelen ook investeren in opslag. Dit kan in de vorm van een thuisbatterij zoals de Powerwall maar ook in de vorm van een elektrische auto.
• Het afschaffen van salderen en het invoeren van uurprijzen zal tot tal van nieuwe diensten leiden van energiebedrijven, zoals bijvoorbeeld Jedlix, maar ook voor partijen die smart-home-applicaties aanbieden zoals Apple, Google en Philips.

Dus: afschaffen salderen? Ik zeg doen!

Terug naar overzicht